120 lat wieży widokowej na Zlatým Chlumie

120 lat wieży widokowej na Zlatým Chlumie

1899 - 2019

Wysokość:  wieży - 26 m,  n.p.m. - 875 m  

Pomysłodawca budowy: Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie - sekcja Jesenik

Data otwarcia: 3 września 1899 r.
Nazwa: Freiwaldauer Warte
"Wieże widokowe Gór Opawskich" część II

Wieża dziś

Wieża w 1906 r.

Już od 120 lat ukryta w świerkowym borze stylowa kamienna wieża widokowa zwieńcza szczyt Zlatego Chlumu górującego ponad Jesenikiem. Choć ustępuje popularnością drugiej kamiennej wieży w Górach Opawskich na Biskupiej Kopie jest od niej wyższa i bogatsza architektonicznie. Nie jest też tak rozpoznawalna z dużej odległości jak wieża na Biskupiej Kopie za sprawą położenia Zlatego Chlumu pośród innych wyższych szczytów. Co jeszcze wyróżnia ją spośród innych budowli tego typu to to, że wieża nie stoi na samym wierzchołku Zlatego Chlumu. Dlaczego? O powodzie takiej decyzji i dlaczego Zlaty Chlum rywalizował z Biskupią Kopą, a także innych ciekawostkach w artykule poniżej.

Zlaty Chlum z lotu ptaka na tle Jeseników - masywu Keprnika i Šeráka (fot. RobertJ)

W 1894 r. dwaj członkowie sekcji jesenickiej Morawsko-Śląskiego Sudeckiego Towarzystwa Górskiego (niem Mährisch-Schlesischer Sudetengebirgsverein) (MSSGV) – Leopold Faschank i Adolf Nitsche wpadli na pomysł by na Zlatym Chlumie postawić wieżę widokową. Już w sierpniu 1895 r. zapadła decyzja o budowie wieży, a jej warunkiem było zbudowanie drogi na szczyt (dokonanej w 1896 r.) oraz zgoda właścicieli tych lasów – biskupów wrocławskich. Zdecydowano, że wieża będzie nosić imię cesarza Austrii – Franciszka Józefa (Kaiser Franz Jozef Warte), jednak w tym czasie sekcja MSSGV Zlate Hory planowała zbudować wieżę na Biskupiej Kopie i także nazwać ją imieniem władcy Austrii. Wybuchł spór pomiędzy sekcjami,  a nazwa Kaiser Franz Josef Warte ostatecznie przypadła zbudowanej rok wcześniej (1898 r.) wieży na Kopie. Budowla na Chlumie finalnie nazwano Freiwaldauer Warte, inne proponowane nazwy to Habsburgs Warte, Goldenkoppen Warte i Sudeten Warte. We wrześniu 1896 r. podjęto decyzję o rozpoczęciu gromadzenia materiałów budowlanych, wagon z cegłami sprowadzono z Suszkowic (k. Nysy), piasek z pobliskiej Pisecnej, a kamień zbierano ze szczytu. W 1897 r. ogłoszono zbiórkę pieniędzy na budowę oraz konkurs na projekt wieży. Wpłynęły dwa zgłoszenia, decyzją większości członków sekcji MSSGV wybrano projekt Eduarda Zelenki, ustalono że budowla ma mieć 25 m wysokości, a koszty budowy mają się zamknąć w  kwocie 8500 guldenów. Pozostawała jeszcze kwestia zgody na budowę właścicieli lasów na szczycie – biskupów wrocławskich. Ci długo nie zgadzali się na powstanie wieży na wierzchołku. Budowa ruszyła w sierpniu 1898 r. poniżej szczytu już na terenie lasów miejskich Jesenika. Gdy biskupi wyrazili jednak zgodę na budowę wieży na wierzchołku było już za późno, dlatego wieża stoi 200 m od szczytu (16 m niżej). 5 sierpnia 1899 r. budowa została zakończona, obiekt został oddany do użytku turystom. Jednak oficjalne otwarcie nastąpiło 3 września 1899 r. Uczestnicy wyruszyli z Jesenika, o godz. 10:00 pod wieżą zagrała orkiestra uzdrowiskowa, odśpiewano hymny i wzniesiono okrzyki na cześć cesarzy Austrii i Niemiec, a mistrz murarski oficjalnie przekazał klucze do wieży prezesowi MSSGV. Wieża cieszyła się dużą popularnością, szczególnie w pierwszych latach. W ciągu 10 lat odwiedziło ją prawie 40 tys. osób.

Wieża w 1906 r. 

W 1902 r. obok wieży po prawej stronie stanęło również drewniane schronisko im. Adolfa Medritzera (pomysłodawcy budowy). Początkowo był to mały budynek tylko z bufetem, ale w kolejnych latach rosnący ruch turystyczny doprowadził do rozbudowy. Do II wojny światowej obiekt był kilkukrotnie rozbudowywany, pojawiły się toalety, pokoje dla obsługi, szklana weranda. Schronisko miało też zacząć przyjmować turystów na nocleg, niestety plany przerwała II wojna światowa. Inną inwestycją było również powstanie toru saneczkowego ze szczytu.   

Podczas I wojny światowej ruch turystyczny zamarł, do wieży były włamania, ale nie uległa poważniejszej dewastacji. Dopiero w 1924 r. znów zaczęła być popularnym celem wędrówek. W 1926 r. była miejscem tragedii, z wieży skoczył młody cukiernik Rudolf Zimmer popełniając samobójstwo. W 1939 r. odbyło się uroczyste 40-lecie wieży, rok później MSSGV zakupiło teren wokół wieży i administrowało nim do 1945 r.

Wieża i schronisko w 1929 r. 

Wieża i schronisko w 1935 r. 

W latach 1945-48 opiekę nad wieżą sprawował Klub Czeskich Turystów. Jednak w 1948 r. przewrót komunistyczny zlikwidował tą organizację, a wieża stała się własnością Powiatowej Rady Narodowej w Jeseniku. Obiekt wówczas stał zaniedbany i coraz bardziej popadał w ruinę. Podobnie schronisko, które pozostawione na pastwę losu padało ofiarą dewastacji. W Boże Narodzenie 1955 r. schronisko zostało podpalone i przestało istnieć. Dopiero 1976 r. wieżę przejęło miasto Jesenik, uporządkowano teren, dokonano drobnych remontów i znów udostępniono turystom.

Domek w miejscu dzisiejszego bufetu i wieża, widok z wierzchołka, styczeń 1991 r. - fot. dzięki KrzysiekJ

Wieża i nieistniejący schron - styczeń 1991 r. - fot. dzięki KrzysiekJ 

Pocztówka, wieża około 2000 r. 

W 1994 r. nad wejściem powieszono replikę tabliczki informującej o zbudowaniu jej przez MSSGV, jej wysokości oraz nazwie, zaś w 1998 r. odbyły się uroczystości 100-lecia, w których uczestniczyli członkowie MSSGV. Na początku XXI w. po lewej stronie zbudowano niewielki kamienny budynek z bufetem dla turystów, który zastąpił wcześniejszy domek. Budynek kontynuuje tradycję schroniska, choć nie działa jak typowy obiekt tego typu.

Wieża przed remontem i nowy budynek bufetu - 2004 r. - fot. RobertJ

Wieża przed remontem i nowy budynek bufetu - 2004 r. - fot. RobertJ

Wieża przed remontem i nowy budynek bufetu - 2004 r. - fot. RobertJ

W 2011 r. dokonano generalnego remontu mocno już zniszczonej wieży. Odnowiono  i uzupełniono elewację, taras i klatkę schodową. 

Dziś wieża znów cieszy oko każdego turysty zdobywającego Zlaty Chlum. Z tarasu wieży możemy zobaczyć rozległą panoramę na Jeseniky z Pradziadem, Masyw Śnieżnika, Góry Rychlebskie, Jeziora Otmuchowskie i Nyskie, zajrzeć w głąb woj. opolskiego,  Dolinę Białej Głuchołaskiej i Góry Opawskie. Na barierkach znajdują się nazwy widocznych gór. Niestety z racji położenia wieży poniżej szczytu, widok w kierunku wschodnim jest ograniczony.    

Zlaty Chlum z lotu ptaka na tle Jeseników - masywu Keprnika i Šeráka (fot. RobertJ)

Zlaty Chlum z lotu ptaka - fot. RobertJ

Zlaty Chlum z lotu ptaka na tle Jeseników (fot. RobertJ)

Widok z wieży w kierunku Biskupiej Kopy 

Widok z wieży w kierunku Biskupiej Kopy 

Widok w kierunku Jeseników 

Pradziad 

Dolina Białej Głuchołaskiej 

Widok w kierunku Gór Rychlebskich

Artykuł sporządzono na podstawie książki: Marcin Dziedzic - "Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie 1881-1945" Wrocław 2006, niektóre fotografie archiwalne wieży, także pochodzą z tej publikacji 

Godziny otwarcia wieży: 

maj-wrzesień: codziennie 10-18

październik-kwiecień: sob-nd 10-16

Widoki z wieży NA ŻYWO

WEBKAMERA 1

WEBKAMERA 2

"Wieże widokowe Gór Opawskich" część I: 120 lat wieży na Biskupiej Kopie (1898-2018)